logo

Wilt u via de email op de hoogte worden gehouden van onze activiteiten, meld u dan aan voor onze nieuwsbrief.

U kunt bekijken welke lezingen we in het verleden hebben georganiseerd en welke cursussen.

31 mei 2016: De verbeelding van de samenleving.

door drs. Edward van der Tuuk, filosoof

foto Edward van der Tuuk "Er is niet zoiets als een samenleving", zei Margaret Thatcher eind jaren '80, "er zijn alleen individuele mannen en vrouwen". Sinds het begin van deze eeuw lijkt ze gelijk gekregen te hebben: in alle geledingen van de samenleving wordt geklaagd over verruwing, verharding, verhuftering, het gebrek aan respect, normen en waarden. Dit is een aantasting van de sociale cohesie en vormt een gevaar voor onze beschaving, onze cultuur, onze samenleving. Maar wat is die samenleving? Volgens Willem Schinkel is "de samenleving als God: zij is overal, maar niemand heeft haar ooit gezien". Dat betekent dat de samenleving altijd verbeeld moet worden, alvorens zij bestaat. En voor deze verbeelding is een identiteit - iets waarmee wij ons identificeren - nodig, en daarmee tevens een beeld van 'de ander' of 'het andere', waartegen wij ons verzetten of afzetten. Alvorens te kunnen spreken over 'de samenleving', moet er een grens getrokken worden tussen binnen en buiten, wij en zij, beschaafd en asociaal, hoger en lager, burger en crimineel, geïntegreerd en niet geïntegreerd. Die grens wordt vervolgens bewaakt door geïntegreerde burgers van 'onze samenleving', hoeders van de moraal, en beschermheren van 'onze cultuur'.

Het ironische is dat er meerdere culturen, meerdere waardesystemen, meerdere identiteiten deel uitmaken van wat we de Nederlandse samenleving noemen. Vanuit angst en onzekerheid ontstaat er een behoefte de eigen identiteit te benadrukken. Maar door 'de ander' daarbij aan te wijzen als 'de ander', de niet-geïntegreerde, de crimineel, de allochtoon of ontspoorde jongere, wordt de sociale cohesie juist ondermijnd. Als we 'de ander op zijn gedrag aanspreken' zonder naar onszelf te kijken, zijn we vooral bezig de ander de maat te nemen. En dat werkt verruwing, verharding, verhuftering, en gebrek aan respect in de hand.

Aanvang: 19:30 uur (zaal open: 19:00 uur).